Yatay ve Dikey Analiz: Finansal Tabloları Anlamanın Temel Taşları
Yatay ve dikey analiz, finansal tabloları anlamak ve şirketin mali durumunu değerlendirmek için kullanılan iki temel analiz yöntemidir. Yatay analiz, finansal tablo kalemlerinin zaman içindeki değişimini incelerken, dikey analiz, finansal tablo kalemlerinin birbirleriyle olan ilişkisini inceler. Bu iki analiz yöntemi birlikte kullanıldığında, şirketin mali durumu hakkında kapsamlı bir anlayış elde edilebilir.
Yatay Analiz
Yatay analiz, finansal tablo kalemlerinin zaman içindeki değişimini inceler. Bu analiz yöntemi, şirketin gelirlerinin, giderlerinin, varlıklarının, yükümlülüklerinin ve öz sermayesinin zaman içinde nasıl değiştiğini gösterir. Yatay analiz, şirketin mali durumundaki trendleri ve eğilimleri belirlemek için kullanılır.
Yatay analiz yapmak için, öncelikle finansal tabloların birbiriyle karşılaştırılabilir hale getirilmesi gerekir. Bu, finansal tabloların aynı döneme ait olması ve aynı muhasebe ilkelerine göre hazırlanmış olması anlamına gelir. Finansal tablolar karşılaştırılabilir hale getirildikten sonra, finansal tablo kalemlerinin zaman içindeki değişimleri hesaplanabilir.
Finansal tablo kalemlerinin zaman içindeki değişimleri hesaplamak için, öncelikle baz dönem seçilir. Baz dönem, genellikle şirketin mali durumunun iyi olduğu bir dönemdir. Baz dönem seçildikten sonra, finansal tablo kalemlerinin baz döneme göre yüzdesi hesaplanır. Finansal tablo kalemlerinin baz döneme göre yüzdesi, finansal tablo kalemlerinin zaman içindeki değişimini gösterir.
Dikey Analiz
Dikey analiz, finansal tablo kalemlerinin birbirleriyle olan ilişkisini inceler. Bu analiz yöntemi, şirketin gelirlerinin, giderlerinin, varlıklarının, yükümlülüklerinin ve öz sermayesinin toplam içindeki payını gösterir. Dikey analiz, şirketin mali yapısını ve finansal kaldıraç oranını belirlemek için kullanılır.
Dikey analiz yapmak için, öncelikle finansal tabloların toplamı hesaplanır. Finansal tabloların toplamı, şirketin toplam gelirleri, toplam giderleri, toplam varlıkları, toplam yükümlülükleri ve toplam öz sermayesidir. Finansal tabloların toplamı hesaplandıktan sonra, finansal tablo kalemlerinin toplam içindeki payı hesaplanır. Finansal tablo kalemlerinin toplam içindeki payı, finansal tablo kalemlerinin birbirleriyle olan ilişkisini gösterir.
Yatay ve Dikey Analiz Örnekleri
Aşağıdaki tabloda, bir şirketin finansal tablolarının yatay ve dikey analiz sonuçları gösterilmektedir.
| Finansal Tablo Kalemi | 2020 | 2021 | Değişim (%) | 2021’deki Pay (%) |
|—|—|—|—|—|
| Gelirler | 100.000 TL | 120.000 TL | 20% | 100% |
| Giderler | 60.000 TL | 72.000 TL | 20% | 60% |
| Net Kar | 40.000 TL | 48.000 TL | 20% | 40% |
| Varlıklar | 200.000 TL | 240.000 TL | 20% | 100% |
| Yükümlülükler | 100.000 TL | 120.000 TL | 20% | 50% |
| Öz Sermaye | 100.000 TL | 120.000 TL | 20% | 50% |
Tablodan görüleceği üzere, şirketin gelirleri, giderleri, net karı, varlıkları, yükümlülükleri ve öz sermayesi 2021 yılında %20 oranında artmıştır. Ayrıca, şirketin giderlerinin gelirlerine oranı %60’tan %60’a yükselmiştir. Bu, şirketin maliyetlerinin arttığını göstermektedir. Şirketin net karının gelirlerine oranı ise %40’tan %40’a yükselmiştir. Bu, şirketin karlılığının arttığını göstermektedir.
Yatay ve Dikey Analizin Faydaları
Yatay ve dikey analiz, finansal tabloları anlamak ve şirketin mali durumunu değerlendirmek için kullanılan iki temel analiz yöntemidir. Bu iki analiz yöntemi birlikte kullanıldığında, şirketin mali durumu hakkında kapsamlı bir anlayış elde edilebilir.
Yatay ve dikey analiz, şirketin mali durumundaki trendleri ve eğilimleri belirlemek için kullanılır. Bu analiz yöntemleri, şirketin mali yapısını ve finansal kaldıraç oranını belirlemek için de kullanılır. Ayrıca, yatay ve dikey analiz, şirketin performansını rakip şirketlerle karşılaştırmak için de kullanılır.
Yatay ve Dikey Analizle İlgili Faydalı Siteler ve Dosyalar