Toksik Şok Sendromu (TSS)
Giriş
Toksik şok sendromu (TSS), bakteriyel bir enfeksiyonun ciddi bir komplikasyonu olarak aniden ortaya çıkabilen, nadir fakat yaşamı tehdit eden bir durumdur. TSS, bakterilerin ürettiği toksinlerin (zehirlerin) kan dolaşımına karışması sonucu ortaya çıkar.
TSS’nin en yaygın nedeni, Stafilokok aureus bakterisidir. Bu bakteri, cilt, burun, dirsek, vajina gibi bölgelerde normalde bulunan bir bakteridir. TSS’nin diğer bir nedeni ise, Grup A streptokok (strep) bakterisidir. Bu bakteri, boğaz enfeksiyonlarına neden olan bir bakteridir.
TSS, her yaşta ve cinsiyette görülebilen bir durumdur. Ancak, en sık olarak genç kadınlarda, özellikle de menstruasyon sırasında görülür. TSS, menstruasyon sırasında tampon kullanımıyla ilişkili olduğu için, menstrual TSS olarak da adlandırılır.
TSS Belirtileri
TSS’nin belirtileri, enfeksiyonun kaynağına ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. TSS’nin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Ani ateş (38,9 °C veya daha yüksek)
- Şiddetli baş ağrısı
- Kusma
- Bulantı
- Mide krampları
- Kas ağrıları
- Yorgunluk
- Soluk, hızlı nefes alma
- Güçsüzlük
- Bayılma
TSS’nin daha nadir görülen belirtileri şunlardır:
- Ciltte kızarıklık ve döküntü
- Deride dökülmeler
- Ağızda, gözlerde ve vajinada iltihaplanma
- Karaciğer ve böbrek fonksiyon bozukluğu
- Şok
TSS’nin Nedenleri
TSS, bakterilerin ürettiği toksinlerin (zehirlerin) kan dolaşımına karışması sonucu ortaya çıkar. Bu toksinler, bakterilerin çoğalması sırasında üretilir.
TSS’nin en yaygın nedeni, Stafilokok aureus bakterisinin ürettiği TSST-1 toksindir. TSST-1, cilt veya vajinadaki bir enfeksiyondan kan dolaşımına karışabilir.
TSS’nin diğer bir nedeni ise, Grup A streptokok (strep) bakterisinin ürettiği streptokinazın toksinidir. Streptokinaz, boğaz enfeksiyonu sırasında üretilir.
TSS’nin daha nadir görülen nedenleri şunlardır:
- Staphylococcus epidermidis bakterisinin ürettiği toksinler
- Streptococcus pyogenes bakterisinin ürettiği toksinler
- Escherichia coli bakterisinin ürettiği toksinler
TSS’nin Risk Faktörleri
TSS’nin risk faktörleri şunlardır:
- Genç kadın olmak
- Menstruasyon sırasında tampon kullanmak
- Cilt veya vajina enfeksiyonu geçirmek
- Boğaz enfeksiyonu geçirmek
- Diyabet olmak
- İmmün sistemi baskılanmış olmak
TSS’nin Teşhisi
TSS’nin teşhisi, klinik belirtilere ve laboratuvar testlerine dayanır. Klinik belirtiler, TSS’nin diğer ciddi enfeksiyonlardan ayırt edilmesini zorlaştırabilir. Bu nedenle, TSS’den şüphelenilen durumlarda, laboratuvar testleri yapılması gerekir.
TSS’nin teşhisinde kullanılan laboratuvar testleri şunlardır:
- Kan kültürü: Kandaki bakterilerin izole edilmesi için yapılır.
- Tam kan sayımı: Kandaki hücrelerin sayısının belirlenmesi için yapılır.
- Biyokimya testleri: Kandaki elektrolitlerin, karaciğer enzimlerinin ve böbrek fonksiyonlarının belirlenmesi için yapılır.
TSS’nin Tedavisi
TSS’nin tedavisi, antibiyotik ve sıvı tedavisi ile yapılır.
TSS’nin tedavisinde kullanılan antibiyotikler şunlardır:
- Metisilin
- Vankomisin
- Doksisiklin
TSS’nin tedavisinde kullanılan sıvı tedavisi, intravenöz (damardan) olarak yapılır. Sıvı tedavisi, kan basıncını ve böbrek fonksiyonlarını korumaya yardımcı olur.
TSS’nin Önlenmesi
TSS’nin önlenmesinde, aşağıdaki önlemlerin alınması faydalı olabilir:
- Menstruasyon sırasında tamponu her 4 saatte bir değiştirmek
- Tamponu kullanırken, vajinanın kuru olmadığından emin olmak
- **Tamponu kullanırken, vajin