Şok Durumunda Bozulan Sistemler
Şok, kalbin aorta attığı kanın akut olarak azalmasına bağlı bir hipoperfüzyon sendromudur. Şok olgusunda yaşamsal dokulara ve organlara yeterli kan gidemez. Dolaşan kanın azalması, dokuların oksijen ve enerji kaynaklarının kesilmesi, metabolizma artıklarının temizlenememesi anlamına gelir (generalize iskemi tablosu).
Şok, dolaşım sistemi, solunum sistemi, merkezi sinir sistemi, böbrekler, karaciğer ve diğer organ ve sistemleri etkileyebilir. Şok durumunda bozulan sistemler, şok tipine ve şiddetine göre değişebilir.
Dolaşım Sistemi
Dolaşım sistemi, şok durumunda en çok etkilenen sistemdir. Şokun temel özelliği, dolaşımdaki kan hacminin azalmasıdır. Bu azalma, kan kaybı, kalp yetmezliği, damar genişlemesi veya damar içi pıhtılaşma gibi nedenlerle olabilir.
Kan hacminin azalması, kan basıncının düşmesine neden olur. Kan basıncının düşmesi, dokulara ve organlara giden kan akımını azaltır. Bu da dokuların oksijen ve besin maddelerinin azalması ile sonuçlanır.
Şok durumunda dolaşım sistemi aşağıdaki değişiklikleri gösterir:
- Kan basıncı düşer.
- Kalp hızı artar.
- Solunum hızı artar.
- Cilt soluk ve terli olur.
- İdrar çıkışı azalır.
Solunum Sistemi
Solunum sistemi, şok durumunda dolaşım sistemi ile birlikte etkilenir. Kan basıncının düşmesi, beynin yeterli oksijen almasını engeller. Bu da solunum hızının artmasına neden olur.
Şok durumunda solunum sistemi aşağıdaki değişiklikleri gösterir:
- Solunum hızı artar.
- Derin solunumlar alınır.
- Oksijen saturasyonu düşer.
Merkezi Sinir Sistemi
Merkezi sinir sistemi, şok durumunda dolaşım sistemi ve solunum sistemi ile birlikte etkilenir. Kan basıncının düşmesi, beynin yeterli oksijen almasını engeller. Bu da bilinç bulanıklığına, konfüzyona, hatta komaya neden olabilir.
Şok durumunda merkezi sinir sistemi aşağıdaki değişiklikleri gösterir:
- Bilinç bulanıklığı
- Konfüzyon
- Koma
- Kasılmalar
Böbrekler
Böbrekler, şok durumunda en çok etkilenen organlardan biridir. Kan basıncının düşmesi, böbreklere giden kan akımını azaltır. Bu da böbreklerin fonksiyonlarını yerine getirememesi ile sonuçlanır.
Şok durumunda böbrekler aşağıdaki değişiklikleri gösterir:
- İdrar çıkışı azalır.
- Üremik belirtiler (kandaki üre ve kreatinin düzeylerinin artması) görülür.
Karaciğer
Karaciğer, şok durumunda etkilenen diğer bir organdır. Kan basıncının düşmesi, karaciğere giden kan akımını azaltır. Bu da karaciğerin fonksiyonlarını yerine getirememesi ile sonuçlanır.
Şok durumunda karaciğer aşağıdaki değişiklikleri gösterir:
- Safra üretimi azalır.
- Karaciğer enzimleri yükselir.
Diğer Organ ve Sistemler
Şok durumunda diğer organ ve sistemler de etkilenebilir. Şok tipine ve şiddetine bağlı olarak, kalp, sindirim sistemi, bağışıklık sistemi, endokrin sistemi ve diğer organ ve sistemler de bozulabilir.
Şok Tedavisi
Şok tedavisinin amacı, dolaşımdaki kan hacmini artırarak dokulara ve organlara yeterli kan akımını sağlamaktır. Şok tedavisinde kullanılan yöntemler, şok tipine ve şiddetine göre değişebilir.
Şok tedavisinde kullanılan genel yöntemler şunlardır:
- Sıvı ve kan ürünleri verilmesi
- İlaç tedavisi
- Mekanik ventilasyon
Sıvı ve Kan Ürünleri Verilmesi
Şok tedavisinde ilk olarak sıvı ve kan ürünleri verilir. Bu sayede dolaşımdaki kan hacmi artırılır ve kan basıncı yükseltilir.
Şok tedavisinde kullanılan sıvılar arasında serum fizyolojik, kristaloid solüsyonlar ve kolloid solüsyonlar bulunur. Kan ürünleri arasında ise kan, plazma ve trombosit konsantreleri bulunur.
İlaç Tedavisi
Şok tedavisinde kullanılan ilaçlar, şok tipine ve şiddetine göre değişebilir.
Ş