Sepsis ve Septik Şok Nedir?
Sepsis, vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği abartılı ve düzensiz bağışıklık tepkisidir. Bu tepki, doku ve organlarda hasara neden olarak septik şok adı verilen yaşamı tehdit eden bir duruma yol açabilir.
Sepsisin Nedenleri
Sepsise neden olabilecek birçok farklı enfeksiyon türü vardır. En yaygın nedenler şunlardır:
- Bakteriyel enfeksiyonlar: Bakteriyel sepsis, sepsisin en yaygın nedenidir. Enfeksiyonlar, solunum yolu, idrar yolu, deri, karın içi organlar veya kan gibi herhangi bir vücut bölgesinde ortaya çıkabilir.
- Viral enfeksiyonlar: Viral sepsis, bakteriyel sepsisten daha az yaygındır, ancak özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ciddi bir risk oluşturabilir. Viral sepsise neden olabilecek virüsler şunlardır:
- HIV
- Hepatit B ve C
- Influenza (grip)
- Ebola
- Mantar enfeksiyonları: Mantar sepsisi, özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ciddi bir risk oluşturabilir. Mantar sepsisine neden olabilecek mantarlar şunlardır:
- Candida
- Aspergillus
- Cryptococcus
Sepsisin Gelişimi
Sepsis, vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği bağışıklık tepkisinin abartılı ve düzensiz hale gelmesiyle ortaya çıkar. Bu tepki, vücudun kendi dokularına ve organlarına zarar vererek septik şoka yol açabilir.
Sepsisin gelişiminde rol oynayan temel mekanizmalar şunlardır:
- Enfeksiyondan kaynaklanan kimyasalların salınımı: Enfeksiyona neden olan mikroorganizmalar, vücudun savunma hücrelerini harekete geçirerek çeşitli kimyasalların salınmasına neden olur. Bu kimyasallar, vücudun bağışıklık sisteminin enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olur, ancak aynı zamanda doku ve organlara zarar verebilir.
- Vücudun bağışıklık sisteminin abartılı tepkisi: Bağışıklık sistemi, enfeksiyonla savaşmak için genellikle iltihaplanmaya neden olur. Ancak, sepsiste iltihaplanma kontrolden çıkarak doku ve organlara zarar verebilir.
- Dolaşımdaki kan miktarının azalması: Septik şok geliştiğinde, dolaşımdaki kan miktarı azalır. Bu, dokulara ve organlara yeterli oksijen ve besin taşınamamasına neden olarak hasara yol açabilir.
Sepsisin Belirtileri
Sepsisin erken belirtileri, enfeksiyonun türüne bağlı olarak değişebilir. Genel olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Ateş
- Titreme
- Terleme
- Hızlı kalp atışı
- Hızlı nefes alma
- Bulantı ve kusma
- Karın ağrısı
- Baş ağrısı
- Halsizlik
Sepsis ilerledikçe, belirtiler daha ciddi hale gelebilir. Bunlar şunlardır:
- Kan basıncının düşmesi
- Bilinç bulanıklığı veya kaybı
- Organ yetmezliği
- Ölüm
Sepsisin Tanısı
Sepsis tanısı, klinik belirtilere ve laboratuvar testlerine dayanır. Laboratuvar testleri, enfeksiyonun varlığını ve şiddetini belirlemeye yardımcı olur. Bunlar şunları içerebilir:
- Kan kültürü: Enfeksiyona neden olan mikroorganizmaların tespiti için yapılır.
- Tam kan sayımı: Kan hücrelerinin sayısını ve özelliklerini değerlendirmek için yapılır.
- Biyokimyasal testler: Kandaki elektrolitler, böbrek fonksiyonu ve karaciğer fonksiyonu gibi değerleri değerlendirmek için yapılır.
Sepsisin Tedavisi
Sepsisin tedavisi, enfeksiyonun kaynağını tedavi etmeyi ve sepsisin neden olduğu doku ve organ hasarını önlemeyi amaçlar.
Enfeksiyon kaynağının tedavisi, antibiyotik, antiviral veya antifungal ilaçlarla yapılır. Enfeksiyonun kaynağının belirlenmesi için genellikle kan kültürü yapılır.
Sepsisin neden olduğu doku ve organ hasarını önlemek için, kan basıncını ve organ fonksiyonunu desteklemek için sıvı tedavisi, vazopresörler ve diğer ilaçlar kullanılır.
Sepsis tedavisi, genellikle yoğun bakım ünitesinde yapılır.
Sepsisin Önlenmesi
Sepsisin önlenmesi için, enfeksiyon riskini azaltmaya yönelik önlemler alınabilir. Bunlar şunlardır:
- Aşılar: Aşılar, enfeksiyonlara karşı koruma sağlayarak sepsis riskini azaltır.
- El yıkama: El yıkama, enfeksiyonların yayılmasını önleyerek sepsis riskini azaltır.
- Yara bakımı: Yaraların uygun şekilde bakımı, enfeksiyon riskini