GBT Sorgulama Nedir?
GBT, “Genel Bilgi Toplama”nın kısaltmasıdır. Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından işletilen bir sistemdir. Bu sistemde, kişilerin kimlik bilgileri, adli sicil kayıtları, hakkında açılmış davalar ve verilmiş olan hükümler gibi bilgiler toplanır. GBT sorgulama, bu bilgilere erişmek için kullanılan bir işlemdir.
GBT Sorgulama Nasıl Yapılır?
GBT sorgulama, şu şekilde yapılabilir:
- Polis tarafından yapılan sorgulama: Polisler, herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde, kimlik kontrolü sırasında kişilere GBT sorgusu yapabilir.
- Adli makamlar tarafından yapılan sorgulama: Savcılar, hâkimler ve kolluk kuvvetleri, soruşturma veya kovuşturma kapsamında, kişiler hakkında GBT sorgusu yapabilir.
- Kişilerin kendileri tarafından yapılan sorgulama: Kişiler, e-Devlet Kapısı üzerinden veya Emniyet Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinden kendileri hakkında GBT sorgusu yapabilir.
GBT Sorgulamada Hangi Bilgiler Toplanır?
GBT sorgulamada, şu bilgiler toplanır:
- Kişilerin kimlik bilgileri (TCKN, ad, soyad, doğum tarihi, doğum yeri, cinsiyet, medeni durum, adres, telefon numarası)
- Kişiler hakkında açılmış davalar ve verilmiş olan hükümler
- Kişiler hakkında verilen adli uygulama tedbirleri ve kararları
- Kişiler hakkında yapılan kayıp, aranan, firari, tutuklama ve yakalama işlemleri
- Kişiler hakkında yapılan terörle mücadele kapsamındaki işlemler
GBT Sorgulamasının Yasal Dayanağı
GBT sorgulama, 5681 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun’un 10. maddesi ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun 25. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddelere göre, polisler, herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde, kimlik kontrolü sırasında kişilere GBT sorgusu yapabilir. Savcılar, hâkimler ve kolluk kuvvetleri, soruşturma veya kovuşturma kapsamında, kişiler hakkında GBT sorgusu yapabilir. Kişiler de, e-Devlet Kapısı üzerinden veya Emniyet Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinden kendileri hakkında GBT sorgusu yapabilir.
GBT Sorgulamasının Hukuki Sonuçları
GBT sorgulamasının hukuki sonuçları, sorgulamayı yapan makama göre değişir.
- Polis tarafından yapılan sorgulama: Polis tarafından yapılan GBT sorgusunda, herhangi bir olumsuz sonuç çıkmaması durumunda, kişi hakkında herhangi bir işlem yapılmaz. Olumsuz sonuç çıkması durumunda, kişi hakkında adli veya idari işlem yapılabilir.
- Adli makamlar tarafından yapılan sorgulama: Adli makamlar tarafından yapılan GBT sorgusunda, kişinin işlediği suça göre, hakkında tutuklama, yakalama veya adli kontrol kararı çıkarılabilir.
- Kişilerin kendileri tarafından yapılan sorgulama: Kişilerin kendileri tarafından yapılan GBT sorgusunda, herhangi bir olumsuz sonuç çıkmaması durumunda, kişi hakkında herhangi bir işlem yapılmaz. Olumsuz sonuç çıkması durumunda, kişi hakkında adli veya idari işlem yapılıp yapılmayacağına, sorgulamayı yapan makam karar verir.
GBT Sorgulamasının Kişi Haklarına Etkisi
GBT sorgulama, kişilerin özel hayatına müdahale niteliğinde bir işlemdir. Bu nedenle, GBT sorgulamasının, kişilerin temel hak ve özgürlüklerine aykırı olmaması gerekir.
Anayasa’nın 20. maddesine göre, herkesin özel hayatına saygı gösterilmesi hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin aile hayatı, konut dokunulmazlığı ve haberleşme gizliliği gibi temel hak ve özgürlükleri içerir.
GBT sorgulama, kişilerin özel hayatına müdahale niteliğinde bir işlem olduğu için, bu işleme bazı sınırlamalar getirilmiştir. Bu sınırlamalar, aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- GBT sorgulama, ancak kanunla öngörülen hallerde yapılabilir.
- GBT sorgulama, ancak gerekli ölçüde yapılabilir.
- GBT sorgulamasında elde edilen bilgiler, ancak ilgili makamlarca kullanılabilir.
GBT sorgulamasının, kişilerin temel hak ve özgürlüklerine aykırı olmaması için, bu sınırlamalara uyulması gerekir.
GBT Sorgulamasına İtiraz
Kişiler, kendilerine yapılan GBT sorgusundan olumsuz sonuç çıkması durumunda, bu sonuçla ilgili olarak itiraz edebilirler. İtiraz, sorgulamayı yapan makama yapılır.
İtirazın değerlendirilmesi sonucunda, itiraz haklı görülürse, sorgulamanın sonucu iptal edilir.