Türkiye’de Cumhurbaşkanı Aday Olma Şartları
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Türkiye’nin devlet başkanı ve hükümetin başı olan kişidir. Cumhurbaşkanı, doğrudan halk tarafından seçilir ve görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
Cumhurbaşkanlığı adaylığı için gerekli şartlar, 2872 sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun 6. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Cumhurbaşkanı adayı olmak için aşağıdaki şartlar aranır:
- Türk vatandaşı olmak
- Kırk yaşını doldurmuş olmak
- En az yükseköğrenim yapmış olmak
- Milletvekili seçilme yeterliğine sahip olmak
Türk Vatandaşı Olmak
Cumhurbaşkanı adayı olmak için Türk vatandaşı olmak şarttır. Türk vatandaşlığı, kanunda belirtilen usul ve esaslara göre kazanılır.
Kırk Yaşını Doldurmuş Olmak
Cumhurbaşkanı adayı olmak için kırk yaşını doldurmuş olmak şarttır. Cumhurbaşkanı adayı olacak kişinin doğum tarihi, nüfus kayıt örneğinden tespit edilir.
En Az Yükseköğrenim Yapmış Olmak
Cumhurbaşkanı adayı olmak için en az yükseköğrenim yapmış olmak şarttır. Yükseköğrenim, yükseköğretim kurumlarında örgün, açık öğretim veya uzaktan öğretim yoluyla öğrenim görerek elde edilen diploma ile belgelendirilir.
Milletvekili Seçilme Yeterliliğine Sahip Olmak
Cumhurbaşkanı adayı olmak için milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak şarttır. Milletvekili seçilme yeterliliği, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 76. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, milletvekili seçilebilmek için aşağıdaki şartlar aranır:
- Türk vatandaşı olmak
- On sekiz yaşını doldurmuş olmak
- En az lise veya dengi okul mezunu olmak
- Taksirli suçlar hariç olmak üzere, bir suçtan hüküm giymemiş olmak
- Affedilmiş olsa bile devlet güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı suçlarından mahkûm olmamak
Cumhurbaşkanı Adaylığı Başvurusu
Cumhurbaşkanı adaylığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya en az yüz bin seçmen tarafından yapılabilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeleri Tarafından Aday Gösterme
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, kendi aralarından veya TBMM dışından bir kişiyi Cumhurbaşkanı adayı olarak gösterebilirler. Aday gösterme için, TBMM üyelerinin en az yirmisinin yazılı teklifi gerekir.
Seçmenler Tarafından Aday Gösterme
En az yüz bin seçmen, birlikte bir kişiyi Cumhurbaşkanı adayı olarak gösterebilirler. Aday gösterme için, seçmenlerin imzaları ile birlikte bir dilekçe ile Yüksek Seçim Kurulu’na başvurulur.
Cumhurbaşkanı Adaylığı Başvurusu Süreci
Cumhurbaşkanı adaylığı için başvurular, seçimden en az yüz yirmi gün önce başlar ve en geç yirmi gün önce sona erer.
Yüksek Seçim Kurulu, adaylık başvurularını inceleyerek, uygun gördüğü başvuruları kabul eder. Kabul edilmeyen başvurular, ilgilisine gerekçeli olarak bildirilir.
Cumhurbaşkanı Adaylarının Seçim Propagandası
Cumhurbaşkanı adayları, seçim propagandası yapmak için gerekli izinleri Yüksek Seçim Kurulu’ndan alırlar.
Cumhurbaşkanı adayları, seçim propagandası süresince, seçim yasaklarına uymak zorundadırlar.
Cumhurbaşkanı Seçimi
Cumhurbaşkanlığı seçimi, genel seçimlerden önce yapılır. Seçim, tek turlu olarak yapılır.
Cumhurbaşkanlığı seçimine katılmak isteyen adaylar, Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilan edilen tarihlerde seçime katılmak istediklerini bildirirler.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin kazananı, oyların salt çoğunluğunu alan adaydır. Oyların eşitliği halinde, ikinci tur seçime gidilir.
İkinci tur seçimde, en fazla oy alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.
Cumhurbaşkanı Seçiminin Sonuçları
Cumhurbaşkanlığı seçiminin sonuçları, Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilan edilir.
Cumhurbaşkanı seçilen kişi, seçimin kesinleşmesinden itibaren en geç on beş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yemin ederek göreve başlar.
Cumhurbaşkanlığı Adaylığı ile İlgili Diğer Hususlar
- Cumhurbaşkanı adayı olan bir kişinin, aday