Beyne Şok Tedavisi (EKT)
Beyne şok tedavisi, halk arasında “elektroşok tedavisi” veya “şok tedavisi” olarak da bilinen, psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, hastanın beynine kısa süreli ve düşük doz elektrik akımı uygulanarak epilepsi (sara) nöbeti geçirilmesi sağlanır.
EKT’nin Tarihçesi
EKT ilk olarak 1938 yılında İtalyan psikiyatrist Ugo Cerletti tarafından keşfedilmiştir. Cerletti, EKT’nin deneysel olarak hayvanlarda epilepsi nöbeti geçirmesine neden olduğunu fark etmiştir. Bu bulguyu takiben, EKT insan hastalarda da kullanılmaya başlanmıştır.
EKT, ilk kullanılmaya başlandığında, hastalar genellikle uyanıkken tedaviye tabi tutulmaktaydı. Bu durum, tedavinin oldukça acı verici ve yan etkilerinin fazla olması nedeniyle, EKT’nin olumsuz bir imaj kazanmasına neden olmuştur. 1950’li yıllardan itibaren, EKT’nin genel anestezi altında uygulanmasına başlanmıştır. Bu gelişme, EKT’nin daha güvenli ve etkin hale gelmesine katkıda bulunmuştur.
EKT’nin Etki Mekanizması
EKT’nin tam olarak nasıl etki ettiği tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı teoriler öne sürülmüştür. Bu teorilerden biri, EKT’nin beyinde nörotransmitter seviyelerini değiştirerek etki ettiğini öne sürmektedir. Nörotransmitterler, sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan kimyasallardır. EKT’nin nörotransmitter seviyelerini değiştirerek, beynin işleyişini ve ruh halini etkilediği düşünülmektedir.
Diğer bir teori ise, EKT’nin beynin nöral ağlarını yeniden yapılandırarak etki ettiğini öne sürmektedir. Nöral ağlar, beynin farklı bölgeleri arasındaki bağlantıları sağlayan yapılardur. EKT’nin nöral ağları yeniden yapılandırarak, beynin işleyişini ve ruh halini etkilediği düşünülmektedir.
EKT’nin Kullanıldığı Durumlar
EKT, aşağıdaki psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılmaktadır:
- Şizofreni
- Bipolar bozukluk
- Depresyon
- Major depresyon
- Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
- Posttravmatik stres bozukluğu (PTSD)
- Manik depresif psikoz
- Katatonik şizofreni
- Agitasyon
EKT’nin Etkinliği
EKT, yukarıda belirtilen psikiyatrik bozuklukların tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. EKT ile tedavi edilen hastalarda, belirtilerde önemli bir düzelme görülür. EKT’nin etkinliği, aşağıdaki araştırmalarla kanıtlanmıştır:
- 2016 yılında yapılan bir araştırmada, Şizofreni hastalarında EKT ile tedavi edilen hastaların, ilaç tedavisi ile tedavi edilen hastalara göre daha fazla iyileşme gösterdiği gösterilmiştir.
- 2017 yılında yapılan bir araştırmada, Bipolar bozukluk hastalarında EKT ile tedavi edilen hastaların, ilaç tedavisi ile tedavi edilen hastalara göre daha az hastaneye yatış yaptıkları gösterilmiştir.
- 2018 yılında yapılan bir araştırmada, Depresyon hastalarında EKT ile tedavi edilen hastaların, ilaç tedavisi ile tedavi edilen hastalara göre daha az intihar girişiminde bulundukları gösterilmiştir.
EKT’nin Yan Etkileri
EKT’nin yaygın yan etkileri şunlardır:
- Baş ağrısı
- Kas ağrısı
- Hafıza kaybı
- Kısa süreli kafa karışıklığı
- Bulantı
- Kusma
EKT’nin nadir görülen yan etkileri şunlardır:
- Kalp ritim bozuklukları
- Beyin kanaması
- Kasılmalar
- Ölüm
EKT’nin Riskleri
EKT’nin riskleri, hastanın genel sağlık durumuna ve tedavinin şekline göre değişebilir. EKT’nin risklerini azaltmak için, hastanın genel sağlık durumu dikkatlice değerlendirilmeli ve tedavinin şekli hastaya özel olarak belirlenmelidir.
EKT’nin risklerinden bazıları şunlardır:
- Kalp hastalığı, epilepsi, beyin tümörü gibi bazı hastalıkları olan kişilerde EKT daha fazla riskli olabilir.
- EKT sırasında kalp ritim bozuklukları, beyin kanaması ve kasılmalar gibi ciddi yan etkiler meydana gelebilir.
- EKT’den sonra geçici hafıza kaybı ve kafa karışıklığı görülebilir.
EKT’nin Avantajları
EKT’nin bazı avantajları şunlardır:
- EKT, bazı psikiyatrik bozuklukların tedavisinde oldukça etkili