Kur’an’da Akraba ve Hakları
Akrabalık, İslam’da büyük önem taşıyan ve Kur’an’da sıklıkla vurgulanan bir kavramdır. Akrabalar, bir kişinin en yakın destekçileri ve koruyucuları olarak kabul edilir ve onlara karşı iyi davranmak, Müslümanlar için dini bir yükümlülüktür.
Akrabaların Hakları
Kur’an, akrabaların aşağıdaki haklara sahip olduğunu belirtir:
- İyilik ve merhamet: “Rabbiniz size, yalnızca O’na kulluk etmenizi, ana-babanıza iyilik yapmanızı emretti. Eğer onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlılığa ulaşırsa, onlara ‘öf’ bile deme, onları azarlama; onlara güzel söz söyle.” (İsra Suresi, 23)
- Yardım ve destek: “Yakınlara, yoksullara, yolda kalmışlara haklarını ver. İsraf etme. Çünkü israf edenler şeytanın kardeşleridir. Şeytan ise Rabbine karşı çok nankördür.” (İsra Suresi, 26-27)
- Miras: “Ana-babanız ve yakınlarınız öldüğü zaman, erkek veya kadın olarak geride miras bırakırlarsa, yakınlarına belli bir pay vardır. Eğer miras bırakılan şey az ise, onda üçte bir sizindir. Eğer çok ise, onda dörtte bir sizindir. Miras, borçlar ödendikten ve vasiyet yerine getirildikten sonradır.” (Nisa Suresi, 11)
- Evlilik: “Size analarınız, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, kardeş kızlarınız, teyze kızlarınız, süt anneleriniz, süt kardeşleriniz, kayınvalideleriniz, gerdeğe girdiğiniz eşlerinizin anaları, kendi nikahınız altında bulunan cariyeleriniz müstesna olmak üzere, kadınlardan nikahlamanız helal kılındı.” (Nisa Suresi, 23)
- Saygı ve hürmet: “Rabbin, O’ndan başkasına kulluk etmemenizi, ana-babanıza iyilik yapmanızı emretti. Eğer onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlılığa ulaşırsa, onlara ‘öf’ bile deme, onları azarlama; onlara güzel söz söyle.” (İsra Suresi, 23)
Akrabalarla İlişkiler
Kur’an, Müslümanları akrabalarıyla iyi ilişkiler kurmaya teşvik eder. Bu ilişkiler şunları içerir:
- Ziyareti: “Akrabaya, yoksula, yolda kalmışa hakkını ver. İsraf etme. Çünkü israf edenler şeytanın kardeşleridir. Şeytan ise Rabbine karşı çok nankördür.” (İsra Suresi, 26-27)
- Yardımlaşma: “İyilik ve takvada yardımlaşın, günah ve düşmanlıkta yardımlaşmayın. Allah’tan korkun. Çünkü Allah’ın azabı çok şiddetlidir.” (Maide Suresi, 2)
- Barıştırma: “Eğer iki mümin grup birbirleriyle savaşırlarsa, aralarını düzeltin. Eğer biri diğerine zulmederse, zulmeden tarafa karşı diğerine yardım edin. Eğer zulümden vazgeçerse, ona da zulmeden tarafa karşı adaletli davranın. Allah, adaletli davrananları sever.” (Hucurat Suresi, 9)
- Bağışlama: “Eğer siz affeder, hoşgörür ve bağışlarsanız, şüphesiz Allah çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.” (Teğabün Suresi, 14)
Akrabalarla İlişkileri Bozmak
Kur’an, akrabalarla ilişkileri bozmanın ciddi bir günah olduğunu vurgular. Bu ilişkileri bozan eylemler şunları içerir:
- Kötü davranış: “Rabbiniz size, yalnızca O’na kulluk etmenizi, ana-babanıza iyilik yapmanızı emretti. Eğer onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlılığa ulaşırsa, onlara ‘öf’ bile deme, onları azarlama; onlara güzel söz söyle.” (İsra Suresi, 23)
- Zulüm: “Zulme uğrayanlara yardım edin. Eğer zulümden vazgeçmezlerse, Allah’a ve Resulüne savaş açmış olurlar. Eğer zulümden vazgeçerlerse, onların hakkı kendilerine aittir. Allah, zalimleri sevmez.” (Hac Suresi, 40)
- Miras hakkını gasp etmek: “Ana-babanız ve yakınlarınız öldüğü zaman, erkek veya kadın olarak geride miras bırakırlarsa, yakınlarına belli bir pay vardır. Eğer miras bırakılan şey az ise, onda üçte bir sizindir. Eğer çok ise, onda dörtte bir sizindir. Miras, borçlar ödendikten ve vasiyet yerine getirildikten sonradır.” (Nisa Suresi, 11)
- Evlilik hakkını engellemek: “Size analarınız, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, kardeş kızlarınız, teyze kızlarınız, süt anneleriniz, süt kardeşleriniz, kayınvalideleriniz, gerdeğe girdiğiniz eşlerinizin anaları, kendi nikahınız altında bulunan cariyeleriniz müstesna olmak üzere, kadınlardan nikahlamanız helal kılındı.” (Nisa Suresi, 23)
Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Diyanet İşleri Başkanlığı – Akrabaların Hakları
- İslam ve Aile – Akrabalık İlişkileri
- Kur’an’da Akrabalık Hakları