Dublörün Dilemması: Bir Ahlaki İkilem
Dublörün Dilemması, bir kişinin iki ahlaki açıdan kabul edilemez seçeneği arasında seçim yapmak zorunda kaldığı bir ahlaki ikilemdir. Bu ikilem, ilk olarak 1967’de İngiliz filozof Philippa Foot tarafından ortaya atılmıştır.
Dublörün Dilemması’nın klasik örneği şöyledir:
- Bir tren, beş kişiyi taşıyan bir ray üzerinde ilerlemektedir. Trenin önünde, raylara bağlanmış ve beş kişiyi taşıyan başka bir tren bulunmaktadır. Trenin sürücüsü, frenleri kullanarak treni durdurmaya çalışır, ancak tren çok hızlı hareket etmektedir ve durdurulamaz. Sürücü, trenin önündeki beş kişiyi kurtarmak için iki seçeneği vardır:
- Treni başka bir raya yönlendirmek ve beş kişiyi kurtarmak, ancak trenin içindeki beş kişiyi öldürmek.
- Treni olduğu gibi bırakmak ve trenin önündeki beş kişiyi öldürmek.
Sürücü, hangi seçeneği seçerse seçsin, beş kişinin ölümüne neden olacaktır. Bu nedenle, sürücü bir ahlaki ikilem içindedir.
Dublörün Dilemması, ahlak felsefesinde önemli bir yere sahiptir. Bu ikilem, ahlaki kararların her zaman kolay olmadığını ve bazen iki kötülük arasında seçim yapmak zorunda kalabileceğimizi göstermektedir.
Dublörün Dilemması’na Farklı Bakış Açıları
Dublörün Dilemması’na ilişkin farklı bakış açıları bulunmaktadır. Bazı filozoflar, sürücünün trenin önündeki beş kişiyi kurtarmak için treni başka bir raya yönlendirmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Bu filozoflar, sürücünün trenin içindeki beş kişinin ölümüne neden olsa bile, daha fazla kişinin hayatını kurtarmak için bu seçeneği seçmesi gerektiğini düşünmektedirler.
Diğer filozoflar ise, sürücünün treni olduğu gibi bırakması gerektiğini savunmaktadırlar. Bu filozoflar, sürücünün trenin içindeki beş kişinin ölümüne neden olmaktansa, trenin önündeki beş kişinin ölümüne neden olmasının daha iyi olduğunu düşünmektedirler.
Dublörün Dilemması’nın Gerçek Hayattaki Örnekleri
Dublörün Dilemması, gerçek hayatta da sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Örneğin, bir doktor, iki hasta arasında seçim yapmak zorunda kalabilir. Bir hasta genç ve sağlıklıdır, ancak tedavi edilemez bir hastalığa sahiptir. Diğer hasta yaşlı ve hasta, ancak tedavi edilebilir bir hastalığa sahiptir. Doktor, hangi hastayı tedavi edeceğini seçmek zorundadır.
Bir başka örnek de, bir askerin savaş sırasında iki sivili kurtarmak için bir köprüyü havaya uçurması gerektiği durumdur. Asker, köprüyü havaya uçurursa, siviller kurtulacaktır, ancak köprüdeki askerler ölecektir. Asker, köprüyü havaya uçurmazsa, siviller ölecektir, ancak köprüdeki askerler kurtulacaktır.
Dublörün Dilemması’nın Çözümü
Dublörün Dilemması’nın kolay bir çözümü yoktur. Bu ikilem, ahlaki kararların her zaman kolay olmadığını ve bazen iki kötülük arasında seçim yapmak zorunda kalabileceğimizi göstermektedir. Ancak, Dublörün Dilemması’na yaklaşırken dikkate alınabilecek bazı faktörler bulunmaktadır.
- Sonuçların ciddiyeti: Seçeneklerin sonuçları ne kadar ciddidir? Bir seçeneğin sonucu diğerinden daha mı kötüdür?
- Etkilenen kişi sayısı: Seçenekler kaç kişiyi etkilemektedir? Bir seçeneğin daha fazla kişiyi etkilemesi, onu daha kötü bir seçenek mi yapmaktadır?
- Niyet: Seçimi yapan kişinin niyeti nedir? Seçimi, başkalarına yardım etmek için mi yoksa kendi çıkarları için mi yapmaktadır?
- Özgürlük: Seçimi yapan kişi, seçenekler arasında özgürce seçim yapabilmekte midir? Seçim, zorlama veya baskı altında mı yapılmaktadır?
Bu faktörleri dikkate alarak, Dublörün Dilemması’na ilişkin daha iyi bir karar vermek mümkün olabilir. Ancak, bu ikilemin kolay bir çözümü olmadığını ve bazen iki kötülük arasında seçim yapmak zorunda kalabileceğimizi unutmamak önemlidir.
Konuyla İlgili Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Dublörün Dilemması Hakkında Daha Fazla Bilgi
- Dublörün Dilemması’nın Gerçek Hayattaki Örnekleri
- Dublörün Dilemması’na Farklı Bakış Açıları