Toksik Şok Sendromu
Giriş
Toksik şok sendromu (TSS), stafilokok aureus veya streptokok bakterilerinin ürettiği toksinlerin neden olduğu, hızlı ilerleyen ve ölümcül olabilen ciddi bir enfeksiyondur. TSS, genellikle menstruasyon ve tampon kullanımı ile ilişkilidir, ancak diğer durumlar da TSS’ye neden olabilir.
Nedenleri
TSS’ye genellikle stafilokok aureus bakterisinin ürettiği toksinlerden biri olan toksik şok sendromu toksin-1 (TSST-1) neden olur. TSST-1, bakterinin çoğalması sırasında üretilen ve kan dolaşımına karışan bir toksindir. TSST-1, kan basıncını düşürerek ve organ yetmezliğine neden olarak TSS’ye yol açar.
TSS’ye neden olabilecek diğer bakteriler şunlardır:
- Streptokok beta-hemolitik grup A
- Streptococcus pyogenes
- Enterokoklar
- Streptococcus agalactiae
TSS’ye neden olabilecek diğer durumlar şunlardır:
- Yanık
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Cerrahi sonrası enfeksiyonlar
- Deri enfeksiyonları
- Aspirasyon pnömonisi
- İmmün yetmezlik
Belirtiler
TSS belirtileri genellikle ani ve hızlı bir şekilde ortaya çıkar. TSS’nin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Yüksek ateş (39°C veya üzeri)
- Hipotansiyon (kan basıncının 90/60 mm Hg’nin altına düşmesi)
- Şok
- Deride yaygın döküntü
- Kas ağrıları
- Baş ağrısı
- Bulantı ve kusma
- İshal
- Halsizlik
- Bilinç bulanıklığı
TSS’nin erken belirtileri arasında ateş, halsizlik ve döküntü bulunur. Döküntü genellikle kırmızı, pürüzsüz ve pullu bir görünüme sahiptir. Döküntü, vücudun büyük bir bölümünü kaplayabilir ve özellikle sırtta, göğüste ve kollarda belirgindir.
TSS’nin ilerleyen aşamalarında, organ yetmezliği belirtileri ortaya çıkabilir. Bu belirtiler arasında böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği, solunum yetmezliği ve beyin hasarı bulunur.
Teşhis
TSS’nin teşhisi, hastanın belirtilerine ve geçmişine dayanır. Doktor, hastadan kan ve idrar örnekleri alabilir. Bu örneklerde, TSS’ye neden olan bakteriler veya toksinler aranır.
Tedavi
TSS’nin tedavisi, hastanın durumuna bağlıdır. TSS’nin erken tedavisi, ölüm riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
TSS’nin tedavisinde genellikle aşağıdakiler kullanılır:
- Antibiyotikler: TSS’ye neden olan bakterileri öldürmek için antibiyotikler kullanılır.
- Sıvı tedavisi: Hastanın sıvı kaybını önlemek için sıvı tedavisi verilir.
- Destek tedavisi: Hastanın organ fonksiyonlarını desteklemek için destek tedavisi verilir.
TSS’nin tedavisinde kullanılan antibiyotikler arasında şunlar bulunur:
- Metisilin
- Oksasilin
- Vankomisin
TSS’nin tedavisinde kullanılan sıvı tedavisi, genellikle damar yoluyla verilir. Destek tedavisi, hastanın organ fonksiyonlarını desteklemek için kullanılan ilaçlar ve diğer tedavileri içerir.
Prognoz
TSS’nin erken tedavisi, ölüm riskini azaltmaya yardımcı olabilir. TSS’nin tedavisinde geç kalınırsa, ölüm riski %50’nin üzerindedir.
Önleme
TSS’nin önlenmesinde aşağıdakiler yardımcı olabilir:
- Menstruasyon sırasında tampon kullanımından kaçınmak
- Tamponları en fazla 8 saatte bir değiştirmek
- Tamponları nemlendirici veya parfümlü ürünlerle kullanmamak
- Tamponları kullandıktan sonra yıkamak ve kurutmak
TSS’nin önlenmesinde yardımcı olabilecek diğer önlemler şunlardır:
- Yanıkların, cinsel yolla bulaşan hastalıkların ve diğer enfeksiyonların önlenmesi
- Cerrahi sonrası enfeksiyonların önlenmesi
- Deri enfeksiyonlarının önlenmesi
- İmmün yetmezliğin önlenmesi
Sonuç
TSS, hızlı ilerleyen ve ölümcül olabilen ciddi bir enfeksiyondur. TSS’nin belirtileri arasında yüksek ateş, hipotansiyon, deride yaygın döküntü, kas ağrıları, baş ağrısı, bulantı ve kusma, ishal, halsizlik ve bilinç bulanıklığı bulunur.
TSS’nin tedavisinde genellikle antibiyotikler, sıvı