Şok Nedir?
Şok, kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara yeterli miktarda kan ulaştıramaması sonucu ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir. Şok, dokularda oksijen ve besin maddelerinin azalmasına, toksinlerin birikmesine ve organlarda hasara neden olur.
Şokun Nedenleri
Şok, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. En yaygın şok nedenleri şunlardır:
- Kalp yetmezliği: Kalp, vücudun ihtiyaç duyduğu kan miktarını pompalayamazsa şok gelişebilir. Kalp yetmezliğine kalp krizi, kalp kasının iltihabı (miyokardit), kalp kapakçıklarının hastalığı veya kalp kası hastalıkları (kardiyomiyopati) gibi durumlar neden olabilir.
- Kanama: Kanama, vücudun kan hacmini azaltarak şoka neden olabilir. Kanama, travma, cerrahi veya iç kanamalar gibi durumlardan kaynaklanabilir.
- Alerjik reaksiyonlar: Alerjik reaksiyonlar, kan damarlarının genişlemesine ve kan basıncının düşmesine neden olarak şoka neden olabilir. Alerjik reaksiyonlara arı sokması, besin alerjileri veya ilaç alerjileri gibi durumlar neden olabilir.
- Enfeksiyonlar: Enfeksiyonlar, toksinlerin kan dolaşımına girmesine neden olarak şoka neden olabilir. Enfeksiyonlara sepsis, menenjit veya endokardit gibi durumlar neden olabilir.
- Diğer nedenler: Şoka neden olabilecek diğer nedenler arasında aşırı sıvı kaybı (dehidrasyon), zehirlenme, ısı çarpması ve şiddetli ağrı yer alır.
Şok Belirtileri
Şok belirtileri, şok tipine ve şiddetine göre değişebilir. Genel olarak şok belirtileri şunlardır:
- Nefes almada güçlük
- Kalp atış hızında artış
- Kan basıncının düşmesi
- Terleme
- Baş dönmesi veya bayılma
- Uyuşukluk veya bilinç bulanıklığı
- Soğuk ve soluk cilt
- İdrar miktarında azalma
Şokta İlk Yardım
Şokta ilk yardım, şok hastasının yaşamını kurtarmak için çok önemlidir. Şokta ilk yardım uygulaması şu şekildedir:
- Kendinizin ve çevrenin güvenliğini sağlayın.
- Hasta/yaralıyı sırt üstü yatırın.
- Hava yolunun açıklığını sağlayın.
- Hasta/yaralının mümkün olduğunca temiz hava soluması sağlayın.
- Varsa kanama hemen durdurun.
- Şok pozisyonu verin.
- Hasta/yaralıyı sıcak tutun.
- Hareket ettirmeyin.
Şok Pozisyonu
Şok pozisyonu, şok hastasının bacaklarını 30 cm kadar yukarı kaldırarak verilmesi gereken bir pozisyondur. Bu pozisyon, kanın vücudun alt kısmından vücudun üst kısmına doğru akmasını sağlar.
Şok pozisyonu şu şekilde verilir:
- Hasta/yaralıyı sırt üstü yatırın.
- Hasta/yaralının bacaklarını 30 cm kadar yukarı kaldırın.
- Bacakların altına destek koyun.
- Hasta/yaralıyı üzerini örterek ısıtın.
Şok Hastasını Taşıma
Şok hastasını taşımak gerekiyorsa, hasta/yaralının sırt üstü pozisyonunu bozmadan taşımaya dikkat edin. Hasta/yaralıyı sırt üstü pozisyonunda taşıyarak, şok pozisyonunu korumaya çalışın.
Şok Hastasına Yardım Çağırma
Şok hastasına ilk yardım yaptıktan sonra, en kısa sürede 112’yi arayarak yardım çağırın.
Şokta Tedavi
Şok hastasının tedavisi, şok tipine ve şiddetine göre değişir. Genel olarak şok tedavisinde şu yöntemler kullanılır:
- Kan basıncını yükseltmek için sıvı ve/veya ilaç tedavisi
- Kalp ritmini düzenlemek için ilaç tedavisi
- Enfeksiyon tedavisi
- Şokun nedenine yönelik tedavi
Şok, hayati tehlike oluşturan bir durumdur. Bu nedenle, şok belirtilerini fark ederseniz, hemen ilk yardım uygulayarak ve 112’yi arayarak yardım