Elektroşok Tedavisi (EKT)
Elektroşok tedavisi (EKT), beyne kısa süreli ve düşük doz elektrik akımı verilerek suni bir epilepsi nöbeti oluşturulmasına dayanan bir psikiyatri tedavi yöntemidir. Halk arasında “şok tedavisi” olarak da bilinir.
EKT, 1930’lardan beri çeşitli psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılmaktadır. En yaygın kullanım alanları, majör depresif bozukluk (MDB), bipolar bozukluk, şizofreni ve obsesif-kompulsif bozukluktur (OKB). EKT, bu bozuklukların tedavisinde etkili bir yöntemdir ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen veya ilaç tedavisinin yeterli olmadığı durumlarda kullanılabilir.
EKT’nin Çalışma Mekanizması
EKT’nin tam olarak nasıl çalıştığı tam olarak bilinmemekle birlikte, beyinde nörotransmitter seviyelerini ve sinaptik plastisiteyi değiştirerek etki ettiği düşünülmektedir. Nörotransmitterler, beyindeki sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan kimyasallardır. Sinaptik plastisite, beyindeki sinir hücreleri arasındaki bağlantıların gücünün ve esnekliğinin değişebilmesidir.
EKT’nin, depresyonda olan kişilerde beyinteki serotonin, noradrenalin ve dopamin seviyelerini artırmaya yardımcı olduğu düşünülmektedir. Bu nörotransmitterler, ruh halini, duyguları ve motivasyonu düzenlemede önemli rol oynamaktadır. EKT’nin, şizofreni ve OKB’de de beyindeki nörotransmitter seviyelerini ve sinaptik plastisiteyi değiştirerek etki ettiği düşünülmektedir.
EKT’nin Etkileri
EKT, majör depresif bozukluk, bipolar bozukluk, şizofreni ve OKB gibi psikiyatrik bozuklukların tedavisinde etkili bir yöntemdir. EKT alan kişilerin yaklaşık %70-80’inde, tedaviden sonra belirtilerde belirgin bir azalma görülür. EKT’nin etkisi genellikle tedaviden birkaç gün sonra başlar ve birkaç hafta içinde en üst düzeye ulaşır.
EKT, depresyonda olan kişilerde, ilaç tedavisine yanıt vermeyen veya ilaç tedavisinin yeterli olmadığı durumlarda, iyileşme şansını önemli ölçüde artırabilir. EKT alan depresyon hastalarının yaklaşık %60’ında, tedaviden sonra belirtiler tamamen ortadan kalkar.
EKT, şizofreni ve OKB’de de etkili bir tedavi yöntemidir. EKT alan şizofreni hastalarının yaklaşık %50’sinde, tedaviden sonra belirtilerde belirgin bir azalma görülür. EKT alan OKB hastalarının yaklaşık %60’ında, tedaviden sonra belirtiler tamamen ortadan kalkar.
EKT’nin Yan Etkileri
EKT’nin bazı yan etkileri olabilir. En yaygın yan etkiler şunlardır:
- Baş ağrısı
- Kas ağrısı
- Kısa süreli hafıza kaybı
- Bulantı
- Kusma
Bu yan etkiler genellikle hafiftir ve tedaviden sonra kendiliğinden geçer. EKT’nin daha ciddi yan etkileri nadirdir. Bu yan etkiler şunlardır:
- Beyin hasarı
- Kalp krizi
- İnme
EKT’nin ciddi yan etkileri riski, hastanın genel sağlık durumuna ve EKT uygulamasının nasıl yapıldığına bağlı olarak değişir.
EKT’nin Uygulanması
EKT, genel anestezi altında uygulanan bir tedavidir. Bu nedenle, hasta tedavi sırasında hiçbir şey hissetmez. EKT uygulaması, genellikle haftada iki kez olmak üzere, 6-12 seans sürer.
EKT uygulamasının aşamaları şunlardır:
- Hasta, tedavi odasına alınır ve sedyeye yatırılır.
- Hastaya genel anestezi uygulanır.
- Hastanın alnına yerleştirilen iki elektrottan beyne elektrik akımı verilir.
- Elektrik akımının verilmesiyle hastada suni bir epilepsi nöbeti oluşur.
- Nöbetin bitiminden sonra hasta uyanır.
EKT’nin Riskleri ve Faydaları
EKT, etkili bir tedavi yöntemi olsa da, bazı riskleri de vardır. Bu riskler, hastanın genel sağlık durumuna ve EKT uygulamasının nasıl yapıldığına bağlı olarak değişir.
EKT’nin riskleri şunlardır:
- Hafıza kaybı: EKT, kısa süreli hafıza kaybına neden olabilir. Bu hafıza kaybı genellikle geçicidir ve tedaviden sonra kendiliğinden geçer.
- Baş ağrısı: EKT, baş ağrısına neden olabilir. Bu baş ağrıları genellikle hafiftir ve tedaviden sonra kendiliğinden geçer.
- Kas ağrısı: EKT, kas ağrısına neden olabilir. Bu kas