Tsunami okyanus tabanındaki volkanik patlamalar veya depremlerin neden olduğu dev dalga serileridir.
Okyanusun derinlerindeki dalgalar birden bire dev dalgalar halinde yükselmez. Fakat yavaş yavaş karaya doğru hareket ettikçe, dalgalar üst üste biner ve okyanusun derinliği azalırken dalgaların boyu uzar.
Tsunaminin hızı okyanusun derinliğine bağlıdır. Dalgaların çıkış kaynağına olan uzaklık tsunaminin hızını etkilemez. Tsunami dalgaları bir jet uçağının hızına ulaşabilir ve yalnızca sığ sulara ulaştığı zaman hızı azalmaya başlar. Tsunamilerin sebebi olarak genellikle gel gitler gösterilir fakat okyanus bilimcilerin söylemine göre gel gitlerin dev dalgalarla pek fazla ilişkisi yoktur.
Tsunami aslen Japonca kökenli bir sözcüktür. Tsu kelimesi Japonca “liman” demektir ve Nami kelimesi de Japonca da “dalga” anlamına gelir.
Tsunamiler okyanus yüzeyinde görülen rüzgarların oluşturduğu dalgalardan farklıdır. Tsunamide suyun geçişi okyanus tabanından okyanus yüzeyine kadar su kolonunun tümünün geçişi şeklinde olur. Yani tsunaminin hızı dolayısıyla okyanusun derinliği tarafından belirlenir. Doğal olarak karaya doğru ilerledikçe tsunaminin hızı yavaşlar. Fakat derinlerde su oldukça hızlı hareket eder ve su kütlesinin birbirine kenetlenmesini sağlar. Böylece dalga boyu iyice yükselir. Tsunami demek sıklıkla bir dalga serisi anlamına gelir ve bu dalgaların ilki en büyüğü olmak zorunda değildir.
Tsunami uzun ve aşamalı eğimli mesafelerde hareket ettiği zaman, dalga boyu yükselir. Buna toplanma (sığlaşma) denir ve genellikle 100 metreden derin olmayan yerlerde gerçekleşir. 5 ile 90 dakikalık mesafeler içinde herhangi bir yerde dalga boyu zirve yapabilir. Okyanus açıklarında en büyük tsunamiler bile göreceli olarak dalga boyu açısıdan bir metreden küçüktür. Fakat kıyıya doğru yaklaştıkça dalgalar üst üste biner ve 30 metre yüksekliğe ulaşabilir. Fakat tsunaminin doğasına ve kıyının yapısına (çevresine) bağlı olarak tsunamiler yalnızca fark edilebilir dalgalanmalar yapmakla yetinebilir.
İLGİNÇ BİLGİ: Tsunami okyanusun derinliklerinde 950 km/saat hızla hareket edebilir ve bu hız bir yolcu jet uçağının hızına eşittir.